Makala

Na Mwandishi Wetu JAMHURI MEDIA

Umoja wa Ulaya (EU) umeridhishwa na hatua iliyofikiwa ya utekelezaji wa mradi wa kilimo wa AGRI-CONNECT inaoufadhili.

Huu ni mradi ulioanzishwa mwaka 2020, unaolenga kusaidia kukuza kilimo katika mikoa sita ya Tanzania Bara na Zanzibar, ambapo EU imetoa Euro milioni 100 sawa na zaidi ya Sh bilioni 250 za Tanzania.

Mradi huo unahusisha uboreshaji wa kilimo cha mazao ya chai, kahawa, mboga na matunda na umehusisha wadau mbalimbali kama Serikali ya Tanzania, mashirika yasiyo ya kiserikali (NGOs), wakulima, wasindikaji, wajasiriamali wadogo na wauzaji wa pembejeo.

Pia unahusisha uboreshaji wa miundombinu ya barabara zinazosimamiwa na Wakala wa Barabara Vijijini (TARURA), ili zipitike kwa urahisi wakati wote wakulima, wafanyabiashara, wasindikaji na wajasiriamali wafikishe bidhaa zao katika masoko kwa wakati na kuzuia upotevu na uharibifu wa mazao.

Akizungumza hivi karibuni jijini Mbeya baada ya ukaguzi wa miradi kadhaa uliofanywa kwa pamoja na maofisa wa EU, viongozi wa serikali, wawakilishi wa mashirika yasiyo kiserikali na wadau mbalimbali, Ofisa Ushirikiano wa Kimataifa wa EU kwa nchi za Afrika Mashariki, Anna Costantini, amesema kuwa wameridhishwa na hatua iliyofikiwa ya utekelezaji wa mradi wa AGRI-CONNECT katika maeneo mbalimbali waliyotembelea.

“Kwa kweli tumefurahishwa sana na hatua iliyofikiwa katika utekelezaji wa miradi, pamoja na kwamba wakati tunaanza tulikuwa na changamoto kubwa hasa katika kuwaunganisha wadau wote muhimu,” amesema na kuongeza:

“Lengo la kuongeza mnyororo wa thamani ya mazao pia limeonyesha matokeo chanya katika maeneo yote tuliyotembelea na ni matumaini yetu kuwa mradi huu utakapofikia ukomo utakuwa umewanufaisha walengwa wote, hasa wanawake na vijana.”

Ofisa huyo wa EU amesema hali ya uzalishaji, lishe, upatikanaji wa masoko na elimu ya kilimo ni viashiria vya mafanikio ya mradi huo.

Anna anasema Tanzania ni moja wa washirika muhimu sana katika sekta ya uchumi na jamii na kuahidi kuwa umoja huo wa Ulaya utaendelea kushirikiana katika miradi mingine kama ya uboreshaji wa miji, mazingira na jinsia katika siku za usoni.

Kwa upande wake, Mkurugenzi wa Shirika lisilo la Kiserikali la HELVETS-Tanzania ambalo ni mdau muhimu wa mradi huo, Daniel Kalimbiya, amesema mradi umefanikiwa kuwajengea uwezo wakulima katika mbinu bora za kilimo, kilimo cha kiekolojia, elimu ya lishe na upatikanaji wa fedha na kukidhi viwango vya ubora wa mazao.

HELVETAS-Tanzania ni NGO inayotekeleza mradi wa Kilimo Bora kwa Wanawake na Vijana (KIBOWAVI) katika mikoa ya Mbeya, Songwe na Katavi wenye thamani ya Euro milioni 5, sawa na Sh bilioni 14.

“Na hii imesababisha kuongeza uzalishaji na tija kwa kulima kibiashara, kuongeza kipato, kuboresha afya zao na uunganishwaji wa masoko ya mazao yaliyozalishwa na yaliyoongezwa thamani,” anasema.

Mkurugenzi huyo anasema aidha mradi umewafikia zaidi ya kaya 21,300 (sawa na wanufaika zaidi ya 100,000) kupitia vikundi 650 vya wakulima wa mazao ya bustani katika mikoa tajwa na wengine nje ya mikoa husika.

Anasema pia mradi umefanikiwa kuongeza kipato kwa zaidi ya asilimia 40 kwa wakulima kwa ujumla, pia kupunguza kiwango cha upotevu wa mazao ya bustani baada ya kuvunwa kwa kuwajengea uwezo wazalishaji, kuhamasisha utumiaji wa teknolojia za uhifadhi, ukaushaji na utumiaji wa miundombinu ya viwanda vya kisasa vya kuchakata mazao ya bustani na utumiaji wa masoko ya kisasa na kupunguza upotevu wa mazao kwa asilimia 30.

“Mradi umejenga miundombinu ya masoko ya Rungwe, Busokelo, maghala ya kuhifadhi na kuuzia vitunguu na hiriki katika wilaya za Mbarali na Ileje, ujenzi wa viwanda vya usindikaji wa mazao ya bustani katika mikoa ya Mbeya na Katavi.

“Aidha, mradi umejenga vituo 11 vya mafunzo vya wakulima katika halmashauri 11 za mikoa ya Mbeya, Songwe na Katavi,” anasema mkurugenzi huyo.

Kalimbiya anaongeza kuwa mradi umefanikiwa kuwaunganisha wakulima na wadau wengine katika mnyororo wa thamani wa mboga, matunda na viungo na kuimarisha uhusiano wa kibiashara.

Wadau hao ni wauzaji wa pembejeo, wanunuzi, wauzaji wa zana za kilimo na umwagiliaji na wafanyabiashara wa mazao ndani na nje ya nchi.

“Pia elimu ya jinsi na jinsia imesaidia kujitambua kwa wanawake, vijana na wanaume kuweza kushiriki na kushirikishana kikamilifu katika shughuli za maendeleo, ikiwamo kupanga na kuamua katika kaya, kufanya kazi kwa pamoja bila kubagua kuwa hii ni kazi ya jinsia fulani na akina baba kuwaruhusu akina mama kushiriki shughuli za mradi kupitia vikundi, akina mama na vijana sasa wanajiamini na kujieleza mbele ya hadhara,” anasema.

Anahitimisha kuwa elimu hiyo ya jinsi na jinsia imesaidia kuimarisha uhusiano kati ya baba na mama, hivyo kuongeza amani na utulivu katika familia.

Na Mwandishi Wetu,JamhuriMedia

Katika kipindi cha miaka miwili ya Serikali ya awamu ya sita inayoongozwa na Dkt. Samia Suluhu Hassan, Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, ilitenga fedha kiasi cha shilingi bilioni 50 katika bajeti ya maendeleo kwa ajili ya ununuzi wa Rada za hali ya hewa, kununua vifaa vya hali ya hali ya hewa, ukarabati wa vituo vya hali ya hewa pamoja na ujenzi wa Kituo cha Hali ya Hewa cha Kanda ya Mashariki.

Mamlaka ya Hali ya Hewa (TMA),imeendelea na uboreshaji wa miundombinu ya vifaa vya hali ya hewa kuendana na teknolojia na matakwa ya kimataifa ikiwemo kuondoa vifaa vyote vinavyotumia zebaki kwa kununua vifaa 15 vya kidigitali vya kupima mgandamizo wa hewa na vifaa 25 vya kidigitali vya kupima joto hewa.

Katika kuboresha huduma za usalama katika usafiri wa anga , Mamlaka imenunua vifaa vya kisasa vya hali ya hewa vitakavyofungwa katika njia ya kuruka na kutua ndege katika viwanja vya ndege vya Abedi Karume-Zanzibar, JNIA-Dar es Salaam, KIA-Kilimanjaro na Songwe.

Mamlaka ilinunua seti tano (5) za vifaa vya utambuzi wa matukio ya radi (Lighting detectors) ambavyo vimefungwa katika maeneo ya Musoma, Mwanza, Bukoba, Tabora na Kibondo mkoani Kigoma na Mamlaka imeendelea na ununuzi wa vifaa mbalimbali vya hali ya hewa ikiwemo mitambo sita (2) ya kupima hali ya hewa inayojiendesha yenyewe inayohamishika (mobile Automatic Weather Stations).

Kuongezeka kwa usahihi wa utabiri kumetokana na jitihada za serikali kuwekeza katika kusomesha wataalam wa hali ya hewa, ununuzi wa vifaa vya kisasa vya kuandaa utabiri.

Katika kipindi cha miaka miwili ya uongozi wa Mhe. Dkt. Samia Suluhu Hassan, viwango vya usahihi wa utabiri wa hali ya hewa kwa ujumla vimeongezeka na kufikia asilimia 88.5, ambapo katika msimu wa mvua za Vuli 2022, viwango vya usahihi vilikuwa asilimia 94.1.

Viwango hivi ni juu ya kiwango cha usahihi wa utabiri kinachokubalika na Shirika la Hali ya Hewa Duniani (WMO) cha asilimia 70. Ongezeko hili la usahihi wa utabiri unazifanya huduma za hali ya hewa zinazotolewa nchini kuwa za uhakika na kuleta mchango mkubwa katika maendeleo ya sekta zote za kiuchumi na kijamii nchini zinazotegemea hali ya hewa.

Kuongezeka kwa usahihi wa utabiri kumetokana na jitihada za serikali kuwekeza katika kusomesha wataalam wa hali ya hewa, ununuzi wa vifaa vya kisasa vya kuandaa utabiri pamoja na kuongezeka kwa mtandao wa vituo vya kupima hali ya hewa.

Aidha, Mamlaka imeendelea kutoa utabiri wa msimu na tahadhari za hali mbaya ya hewa kwa usahihi na ubora hivyo kuchangia kupunguza athari kwa watu na mali zao.

Mfano mnamo Oktoba 2021 Mamlaka ilitoa utabiri wa msimu wa mvua za Vuli kuwa chini ya wastani.Utabiri huo uliziwezesha Mamlaka mbalimbali kufanya maamuzi stahiki na kusaidia kuepusha madhara makubwa ambayo yangeweza kutokea.

Mamlaka imeendelea kushirikiana na Ofisi ya Makamu wa Rais (Mazingira) katika kutekeleza majukumu ya sekta ya hali ya hewa kwa shughuli za utunzaji wa mazingira ikiwemo kufuatlia mabadiliko ya hali ya hewa yanayopelekea mabadiliko ya tabia nchi.

Vituo vya kupima uchafuzi wa hewa (air pollution monitoring 20 vilinunuliwa na kufungwa katika maeneo mbalimbali hapa nchini kwa lengo la kuona kwa kiasi gani shughuli za kibinadamu zinavyoharibu mazingira. Taarifa za hali ya hewa pia zimekuwa zikitumika katika kufanya upembuzi yakinifu wa athari za miradi katika mazingira (Environment Impact Assessment) na hivyo kusaidia katika utunzaji wa mazingira.

Mamlaka imetumia fursa ya kukua kwa TEHAMA kuongeza ufanisi katika utendaji kazi na utoaji wa huduma na pia kurahisisha usambazaji wa taarifa za hali ya hewa;

Mamlaka ilinunua vifaa na mitambo mbalimbali ya kupima hali ya hewa ambayo utendaji wake umerahisishwa kwa kutumia TEHAMA na hivyo kuweza kupima na kutuma taarifa za hali ya hewa katika Kituo Kikuu na Utabiri (CFO) vyenyewe;

Ubunifu wa watumishi wa TMA katika TEHAMA umefanikisha kuundwa kwa mifumo mbalimbali iliyorahisisha shughuli za uendeshaji na utoaji wa huduma. Baadhi ya mifumo hii ni “Meteorological Aviation Information system (MAIS)” ambao imeendelea kuboreshwa na unatumika kusambaza taarifa za hali ya hewa kwa watumiaji wa usafiri wa anga.

Pia “Marine Meteorological Information System (MMIS) ambao unatumika katika kusambaza taarifa za hali ya hewa kwa watumiaji wa Bahari ya Hindi na Maziwa Makuu pamoja na “Digital Meteorological Observatory (DMO)”, mfumo ambao unatumika katika kurekodi taarifa za uangazi, kuzituma Kituo Kikuu cha Utabiri wa hali ya hewa.

Mifumo hii ya TEHAMA pia imeiwezesha mamlaka kutoa huduma mahsusi kwa sekta mbalimbali zikiwemo za madini, usafiri wa barabara, ujenzi na utalii.

Mifumo mingine iliyobuniwa na wataalam wa Mamlaka ni ile ya mawasiliano ya data kutoka vituoni hadi Kituo Kikuu cha Utabiri na usajili wa vituo vya hali ya hewa na “Regional Specialized Meterorological Center- Dar es Salaam-RSMC Portal” kwa ajili ya Kituo cha Kanda cha kutoa mwongozo wa utabiri kwa Nchi za Ukanda wa Ziwa Victoria;

Utekelezaji wa Sheria ya Mamlaka ya Hali ya Hewa Tanzania

Kanuni za Sheria ya Mamlaka ya Hali ya Hewa Tanzania Na.2 ya mwaka 2019 zimekamilika katika kipindi cha miaka miwili ya uongozi wa Rais, Dkt. Samia Suluhu Hassan na hivyo kuimarisha shughuli za udhibiti, uratibu na utoaji wa huduma za hali ya hewa nchini pamoja na kupatikana kwa vyanzo vipya vya mapato. Ukusanyaji wa mapato utaiwezesha Mamlaka kupunguza gharama kubwa za uendeshaji kutoka serikalini sambamba na kuendeleza uboreshaji wa huduma za hali ya hewa nchini.

Katika kipindi cha miaka miwili ya uongozi wa Dkt. Samia Suluhu Hassan, Mamlaka imefanikiwa kuboresha mazingira ya kazi kwa kukarabati vituo saba (7) vya hali ya hewa vilivyopo katika mikoa ya Singida, Songwe, Mpanda, Shinyanga, Songea, Mahenge na Tabora pamoja na nyumba tatu (3 ) za wafanyakazi. Uboreshaji wa miundombinu ya Chuo cha Taifa cha Hali ya Hewa kilichopo Kigoma ulifanyika.

Maboresho hayo yanaenda sambamba na kuendelea kuwajengea uwezo wataalamu wa Mamlaka kupitia mafunzo mbalimbali ya muda mrefu na muda mfupi ndani na nje ya nchi .

Utekelezaji wa Mfumo wa Udhibiti wa Ubora wa Huduma
Mamlaka imeendelea kukidhi Viwango vya Ubora vya Kimataifa katika utoaji wa huduma za hali ya hewa kwa sekta ya usafiri wa anga na hivyo anga la Tanzania kuendelea kuaminika kuwa salama.

Katika kipindi cha uongozi wa Dkt. Samia Suluhu Hassan, Mamlaka ilifanyiwa ukaguzi wa kimataifa na Kampuni ya Certech ya Canada juu ya utekelezaji wa mfumo wa usimamizi wa ubora wa huduma “Quality Management Systems(QMS)” kwa mwaka 2021 na 2022 ambapo ukaguzi wa mwaka 2022 ulifanyika kuanzia tarehe 14 hadi 21 Januari 2023.

Katika kaguzi hizo ubora wa huduma zinazotolewa na Mamlaka katika seekta ya usafiri na usalama wa anga zilionekana kukidhi mahitaji ya wadau, jambo ambalo liliwezesha Mamlaka kuendelea kushikilia cheti cha ubora wa huduma tajwa cha ISO 9001:2015.

Kielelezo 7: Cheti cha Ubora (ISO) kwa huduma za hali ya hewa kwa sekta ya usafiri wa anga ambacho Mamlaka ilipata baada ya ukaguzi wa mwaka 2022 uliofanyika kuanzia tarehe 14 hadi 21 Januari 2023.

Kuiwakilisha Nchi Kimataifa Katika Masuala ya Hali ya Hewa

TMA imefanikiwa kutekeleza vyema jukumu lake la kuiwakilisha nchi katika masuala ya hali ya hewa kikanda na kimataifa. Wataalamu mbalimbali wa Mamlaka wameendelea kutekeleza majukumu yao katika Vikosi kazi mbalimbali vya Shirika la Hali ya Hewa Duniani (WMO).

TMA ilitekeleza vizuri dhamana ilizopewa kikanda na kimataifa na kufanikiwa kuitangaza vizuri TMA na Tanzania kimataifa. Wataalamu kumi na moja (11) wa TMA walioteuliwa kuhudumu katika vikosi kazi mbalimbali vya Kamisheni za WMO walishiriki vyema na kutoa mchango wa kitaalamu katika shughuli za vikosi kazi hivyo. Kutokana na ushiriki mzuri, TMA iliendelea kuaminiwa ambapo baadhi ya wataalamu walipewa majukumu ya uongozi.

Dkt. Kabelwa ambaye ni Mkurugenzi wa Huduma za Utabiri aliteuliwa kuwa Makamu Mwenyekiti wa kamati ya WMO ya Uchakataji wa Data na Utabiri wa Hali ya Hewa “Standing Committee on Data Processing for Applied Earth System Modelling and Prediction (SC-ESMP)”. Aidha, Dkt. Pascal Waniha, ambaye ni Mkurugenzi wa Miundombinu na Huduma za Ufundi katika Mamlaka aliteuliwa kuwa Mwenyekiti Mwenza wa kikosi kazi cha utekelezaji wa programu ya WMO “Task Team on Global Basic Observing Network (TT-GBON)”.

ii. TMA ilishiriki vizuri katika kutoa mchango wa kitaalamu unaohusu sayansi ya hali ya hewa na changamoto ya mabadiliko ya hali ya hewa na tabia nchi ambao ulichangia katika maamuzi yaliyotolewa kwa manufaa ya nchi yetu. Kaimu Mkurugenzi Mkuu wa TMA, Dkt. Ladislaus Chang’a alishiriki kwa mafanikio katika Mikutano ya Umoja wa Mataifa ya Mabadiliko ya Hali ya Hewa na tabianchi, ikiwa ni pamoja na Mkutano wa 27 “Twenty-seventh session of the United Nations Framework Framework Convention on Climate Change Conference of the Parties (UNFCCC-COP-27)” uliofanyika Sharm El-Sheikh, Misri kuanzia tarehe 06 hadi 18 Novemba 2022.

Katika Mkutano huo, Dkt. Ladislaus Chang’a aliongoza vikao vya Kamati ya Jopo la Kimataifa la Mabadiliko ya Hali ya Hewa na Tabia nchi ya Ushauri katika masuala ya teknolojia “Subsidiary Body for Scientific and Technological Advice (SABSTA-57)” ambavyo vilikuwa ni sehemu ya majadiliano katika Mkutano wa COP-27. Ushiriki mzuri wa TMA uliwezesha Tanzania kuteuliwa kuwa miongoni mwa nchi zitakazonufaika na mpango wa WMO wa kuboresha uangazi wa hali ya hewa wa “Systematic Observation Funding Security (SOFF)”.

Tanzania kupitia Mamlaka ya Hali ya Hewa Tanzania (TMA) ilikuwa mwenyeji wa kongamano la 15 la watumiaji kutoka Bara la Afrika wa data na huduma zitolewazo na Shirika la Satelati za hali ya hewa la Umoja wa Ulaya “The 15th EUMETSAT User Forum in Africa (15th EUFA)”.

Kongamano hilo lilifanyika jijini Dar es Salaam, Tanzania kuanzia tarehe 13 hadi 16 Septemba, 2022 katika Ukumbi wa Kimataifa wa Mikutano wa Mwalimu Julius Nyerere “Julius Nyerere International Convention Centre (JNICC)”.

Kongamano hilo lilifanyika kwa mafanikio na kuitangaza TMA na Tanzania kimataifa katika nyanja mbalimbali kama vile vivutio vya utalii na Chuo cha Taifa cha Hali ya Hewa cha Kigoma. Pia ukarimu uliooneshwa kwa wageni kupitia huduma mbalimbali walizopewa na maeneo mbalimbali waliyotembelea yaliiletea sifa nzuri nchi yetu na kuchangia katika uchumi wa nchi kupitia huduma walizotumia washiriki wa mkutano.

Hatua hiyo itachangia kuimarisha ushirikiano na uhusiano wa kidiplomasia kati ya Tanzania na nchi za bara la Afrika na Bara la Ulaya.

Mashirikiano ya Tanzania na nchi mojamoja katika huduma za hali ya hewa kupitia Tume za Kudumu za Pamoja “Joint Permanent Commission (JPC) yaliimarika zaidi. Katika kipindi cha uongozi wa Mhe. Dkt. Samia Suluhu Hassan, Mamlaka ilishiriki katika mikutano na mawasiliano mbalimbali yaliyohusisha JPC na nchi saba (7) ambazo ni Uganda, Msumbiji, Malawi, Afrika ya Kusini, Oman, Irani, na Rwanda.

Tafiti za kisayansi na ushirikiano na taasisi nyingine.

Mamlaka imeendelea kushirikiana na taasisi nyingine katika kufanya tafiti mbalimbali katika masuala ya hali ya hewa na mabadiliko ya hali ya hewa na tabianchi, ambapo katika kipindi cha miaaka miwili ya uongozi wa Mhe. Dkt. Samia Suluhu Hassan, jumla ya machapisho ya utafiti manne (4) yaliandaliwa na kuchapishwa katika majarida ya kimataifa ya sayansi. Wataalamu watano (5) kutoka Zanzibar walishiriki katika tafiti hizo. Tafiti hizi zimechangia katika kuboresha huduma zinanzotolewa na Mamlaka.

Mafanikio haya kwa kiasi kikubwa yamepatikana kutokana na jitihada za Serikali ya Awamu ya Sita ya kuipatia Mamlaka vitendea kazi muhimu ikiwemo Rada na vifaa vya hali ya hewa kupitia bajeti ya maendeleo, kupatiwa fedha za kufanikisha ushirikiano wa kikanda na kimataifa na pia kupatiwa wafanyakazi wapya.

Mafanikio haya yameifanya TMA kuweza kutimiza majukumu yake ya utoaji wa huduma, uratibu na udhibiti wa shughuli za hali ya hewa nchini kama ilivyoelekezwa katika Sheria ya Mamlaka ya Hali ya Hewa Tanzania Na. 2 ya mwaka 2019 na pia kutimiza jukumu muhimu la kuiwakilisha Nchi kimataifa kwenye masuala ya hali ya hewa.

Aidha, Mamlaka inatoa wito kwa wananchi wote kuendelea kufuatilia na kutumia taarifa za hali ya hewa zinazotolewa na TMA kwa ajili ya shughuli za kijamii na kiuchumi kwa maendeleo ya Taifa letu. Taarifa hizi za hali ya hewa zinazotolewa na TMA ni rasmi, zimeboreshwa na zinakidhi viwango vya kimataifa.

Na Mwamvua Mwinyi,JamhuriKMedia,Kibaha

Ni takribani siku 730 zinazobeba Miezi 24 sawa na saa 17,520 ,sawa na miaka miwili ya Rais Dkt.Samia Suluhu Hassan kazini baada ya kifo cha Hayat Dkt.John Magufuli kututoka, na kuacha majonzi kwa Taifa ,kumpoteza Rais akiwa madarakani.

Hii ni historia ambayo hatuitamani iliyotokea Machi 17,2021 ,licha ya kumshukuru Mwenyezi Mungu kwakuwa halipangalo halipingiki.

Tarehe 19 Machi,2021 ilikuwa ni mwanzo wa safari mpya ya Dkt.Samia baada ya kuapishwa na kula kiapo na kuwa Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania na Amiri Jeshi Mkuu wa Majeshi ya ulinzi na usalama.

Siku zinakwenda ,safari ni hatua!Sasa anatarajia kutimiza miaka miwili hapo Machi 19,2023, na kwa hakika anaonyesha namna alivyomchapakazi na matunda yanaonekana katika nyanja zote hususan elimu.

Halmashauri ya Mji Kibaha ,ni miongoni mwa Halmashauri ambayo imesafiri na Rais Samia kwenye kipindi chote hatua kwa hatua ,na kunufaika na matunda ya ya safari yake ,Na tuangazie namna Dkt.Samia alivyoangazia Elimu Sekondari na kuibadili taswira machoni pa wengi.

Ni ukweli usiopingika kuwa ameng’amua usemi wa wahenga usema ulimu ni ufunguo wa Maisha,Ufunguo umetua Kibaha na kufungua kwa kutatua changamoto za kielimu na hatimae kuboresha Mazingira ya elimu.

Mkurugenzi wa Halmashauri ya Mji Kibaha ,Mshamu Munde anaeleza kuwa tayari sh.bilioni 3,081,000,000.00 zimetua Kibaha Mji na kutumika kuiboresha sekta ya Elimu Sekondari.

“Madarasa 103 yenye thamani ya Sh.bilioni 2,080,000,000.00 yamekamilika,yanatumika kuboresha uwezo wa ujifunzaji kwa wanafunzi kuinua Kiwango cha taaluma.”

Aidha,jumla ya sh.milioni 200,000,000 kuikarabati shule ya Sekondari Tumbi ili kuirudisha kwenye hali ya usasa.

Dkt.Samia amedhamiria makubwa kwenye sekta ya Elimu Sekondari, Serikali ndani ya kipindi cha miaka miwili imepitisha kiasi cha sh.milioni 470,000,000.00 kwa ajili ya ujenzi wa shule mpya ya Viziwaziwa kupitia mradi wa SEQUIP.

“Tayari miundombinu ya Madarasa,maabara,majengo ya utawala,maktaba,TEHAMA na mahitaji mengine yamekamilika, shule ipo mguu sawa kuwapokea wanafunzi na walimu tayari kwa kazi,Kazi Moja tu,masomo kuwapa wanafunzi maarifa mapya”anasema Munde.

Munde anafafanua,ni wakati huohuo milioni 531,000,000.00 zimetumika kujenga miundombinu mingine mathalani;bwalo,matundu ya vyoo,majengo ya utawala,ofisi za walimu na maabara ili kuweka Mazingira wezeshi ya kutolea Elimu.

Nickson Simon,Mkuu wa Wilaya ya Kibaha anampongeza Dkt.Samia Suluhu Hassan kwa kutimiza miaka miwili madarakani na kumshukuru kwa kutoa fedha nyingi Kibaha kuimarisha Sekta ya Elimu .

Anaahidi kuzidi kumsaidia kusimamia maendeleo ya Mji huo na kwamba anawataka watendaji kujituma , kufanya kazi zinazoleta matokea chanya kwa wananchi.

Nae ofisa elimu sekondari ,Rosemary Mary Msasi anaelezea, majengo hayo yamesadia kwa kiasi kikubwa kupunguza changamoto za majengo na miundombinu na anaahidi kuongeza usimamizi wa karibu ili yatumike kwa kipindi kirefu.

Na Albano Midelo,JamhuriMedia

Ngoro ni aina ya kilimo kinachohifadhi mazingira kwa njia ya asili ambacho kinaaminika kilianza kutumika na wakulima wa kabila la wamatengo Wilaya ya Mbinga Mkoa wa Ruvuma zaidi ya miaka 300 iliyopita.

Kilimo cha ngoro kilianzishwa na wazee maarufu wa kabila la wamatengo waliotokea nchini Malawi katika karne ya 17 ambapo tayari vizazi zaidi ya 10 vimepita hivi sasa tangu kilimo cha ngoro kilipoanzishwa katika wilaya ya Mbinga.

Ngwatura Ndunguru Mbunge Mstaafu wa Mbinga anataja moja ya madhumuni ya kuanzisha kilimo hiki ni kuudhibiti udongo wa juu wa ardhi ambao kwa kawaida huondolewa na maji au upepo kutokana na mmomonyoko wa ardhi ya juu ambayo ina rutuba nyingi ya kuifanya mimea iweze kustawi vizuri na hatimaye kutoa mavuno mengi na bora.

‘‘Tunajua kuwa udongo ulio chini ya tabaka la juu hauna rutuba ya kutosha ya kuwezesha mazao kustawi vizuri, Kutoweka kwa udongo wa juu toka shambani au bustani kwa njia ya mmomonyoko ni hasara kubwa ,kwa vile kunasababisha upungufu wa mavuno.

Njia za kuhifadhi ardhi zinaweza kutumiwa kwa kutegemea hali ya hewa, mazingira ya eneo kama ni maeneo ya mwinuko au tambarare.

Hata hivyo zinaweza kutumika njia mbili au tatu katika shamba moja.Ziko njia kuu mbili za kuhifadhi ardhi ambazo ni njia za asili au za kienyeji na njia ya kisasa ambazo zimefanyiwa utafiti wa kina na wataalam.

Wataalam wakongwe kama akina Bike mwaka 1938, Stenhouse mwaka 1994, Temu na Bisanda mwaka 1966 wanaeleza kuwa Wamatengo walilazimika kutumia kilimo cha ngoro ili kuhifadhi udongo mzuri uliopo katika miteremko hiyo.

Katika mashimo ya ngoro hupandwa mazao kama maharage, mahindi na ngano kwenye kingo za mashimo hayo. Mkulima hufyeka shamba lake na kuzipanga nyasi zilizokatwa kwenye mashimo ya ngoro.

Mkulima akipindua udongo wa chini kuwa juu hukata nyasi na kwamba udongo wenye rutuba hugeuka kuwa mboji na rutuba huongezeka.Maji ya mvua yakisimama katika mashimo ya ngoro hulinda unyevu wa ardhi na kukinga mmomonyoko wa ardhi.

Inaaminika kuwa kilimo cha ngoro ambacho tunaweza kukiita draft agriculture kinahusishwa na shughuli za kuwepo kwa mapango ya kuishi.Historia ya Wilaya ya Mbinga inaonesha kuwa,hapo zamani wananchi wa Wilaya ya Mbinga walikuwa na tabia ya kufanya kilimo cha kuhamahama.

Wakulima wakati huo walilima sehemu moja na wanapogundua sehemu hiyo rutuba imemalizika walikuwa wanahamia sehemu nyingine yenye rutuba na kuendesha kilimo bila kujali athari za kimazingira ambazo zilikuwa zinajitokeza kutokana na aina hiyo ya kilimo.

Kutokana na kuwepo kwa mapango, wazee hao wa kabila la wamatengo waliamua kuanzisha kilimo cha kulima na kufukia majani ili kupata mbolea ya asili hivyo kuendesha kilimo walichokiita ngoro katika sehemu moja bila kuhama huku wakirutubisha ardhi na kuzuia mmomonyoko wa udongo kutokana na ardhi ya Mbinga kuwa na milima yenye miteremko mikali.

Mbunge mstaafu wa Mbinga Ngwatura Ndunguru anasisitiza kuwa wamatengo tangu wameanza kutumia kilimo cha ngoro miaka 300 iliyopita hadi sasa wamekuwa wanazalisha vyakula kwa wingi na kuhifadhi mazingira kwa njia ya asili kwa kuzuia mmomonyoko wa udongo kutokea kwenye miteremko ya milima ya umatengo wilayani humo.

Anabainisha zaidi kuwa katika kilimo cha ngoro mvua zinaponyesha maji huingia kwenye mmea na majani yaliyowekwa chini yanaoza ambapo katika msimu mwingine majani yaliota kwenye shimo yatafyekwa,mazao yaliosalia yatavunwa na kutandazwa kwenye shimo na kufukuliwa majani ya mwaka jana ambayo tayari yanakuwa mboji.

John Mbunda (80) mkazi wa kijiji cha Kilanga Juu wilayani Mbinga anasema wamatengo walianzisha mfumo maalum wa kilimo cha ngoro uliyowasaidia uliyojulikana kwa kabila la wamatengo kwa jina la Ingoro.

Anasema mfumo huo uliwawezesha kuendelea kulima kwenye maporomoko ya milima bila ya kusababisha mmomonyoko wa udongo au kuathiri vibaya rutuba kwenye mashamba yao.

Alex Ndunguru mkazi wa Kijiji cha Ilela anasema wenyeji wa Mbinga walilazimika kubuni kilimo cha ‘ngoro ili kuhifadhi udongo mzuri ulio katika miteremko ya Umatengo na kwamba ngoro ndiyo mkombozi katika kilimo kwa kuwa kilimo kimekuwa endelevu badala ya mfumo wa zamani ambao wamatengo walifanya kilimo cha kuhamahama.

‘‘Nafurahia sana kilimo cha ngoro ambacho tunachimba vishimo katika miteremko na kupanda mazao kama maharage,mahindi, ngano, kwenye kingo za vishimo hivyo,mkulima hutayarisha shamba kwa kufyeka nyasi,kisha kuzipanga nyasi zilizokatwa katika mistari,kuzigeuza na zikioza hupatikana udongo wenye rutuba’’anasisitiza Ndunguru.

Utafiti umeonesha wazi kwamba teknolojia ya ngoro ni bora zaidi katika kilimo,ambapo wakulima kutoka maeneo mbalimbali nchini wamekuwa wakifika katika Wilaya ya Mbinga kujionea wenyewe na kujifunza teknolojia hiyo inayohifadhi ardhi na kutunza mazingira kwa muda mrefu.

Moja ya faida ya kilimo cha ngoro ni kwamba hata kama mvua hazitanyesha,bado shamba litaendelea kuwa na unyevunyevu kutokana na maji yaliyomo ndani ya mashimo hayo.

Isitoshe wakati wa mavuno, mabaki ya nafaka yanayotupwa kwenye mashimo hayo,husababisha shamba kustawi vizuri zaidi kutokana na mbolea iliyowekwa.

Kulingana na Mbunge Mstaafu wa Mbinga Ndunguru tayari wameanza kukitangaza kilimo hicho na kukiingiza kuwa ni miongoni mwa vivutio vya utalii ambavyo vinapatikana katika wilaya ya Mbinga pekee.

Baadhi ya wageni ambao wamekuwa wakitembea kwenye magari kupitia barabara ya Mbinga hadi Mbambabay Wilaya ya Nyasa pamoja na maeneo mengine ya milima ya umatengo wamekuwa wakisimama mara kwa mara kwenye milima hiyo na kuchukua picha za kawaida na video.

Ndunguru anasisitiza kuwa kilimo cha ngoro kimeonekana kuwavutia watu wengi wa ndani na nje ya nchi hasa mimea inayochomoza na kuonekana mfano wa mapambo yaliopambwa juu ya milima ya Umatengo.

Wizara ya Kilimo imeanzisha Mradi wa kufufua Mifumo muhimu ya asili ya kilimo duniani (Global Importance Agricutural Heritage System- GIAHS) ili kuendeleza Kilimo cha asili na kumpunguzia mkulima gharama za uzalishaji.

Taarifa kutoka Idara ya Matumizi Bora ya Ardhi Katika Wizara hiyo inaeleza kuwa mradi huo unatekelezwa na Shirika la Chakula na Kilimo Duniani (FAO) unalenga kutambua mifumo ya asili na endelevu ya kilimo na ufugaji ili kumsaidia mkulima.

Kwa mujibu wa taarifa hiyo katika Afrika Mashariki nchi ya Tanzania na Kenya ilichaguliwa kufufua mifumo hiyo kwa kuwa na sehemu muhimu za kilimo na kwamba baada ya kuchaguliwa nchi ya Tanzania ilipendekeza mifumo mitatu ya kilimo asili ukiwemo mfumo wa Ngoro ambao unatumiwa na kabila la wamatengo.

Mifumo ya asili ya kilimo ilianza kupendekezwa duniani tangu mwaka 2002.Baadhi ya nchi ambazo zimeanza kutumia mifumo hii ya asili katika kilimo ni Japan, UPhilipino,China na Ujerumani