Makala

Na Mwandishi Wetu, JamhuriMedia

“Nimepoteza ardhi zaidi ya nusu heka, sina makazi ya kudumu,na hivi sasa nipo na familia yangu ya watu watano, tunajihifadhi katika chumba kimoja kilichopo karibu na eneo la nyumba yangu ilipomoka”

Ni kauli ya Stephen Joel mkazi wa Kijiji Cha Malampaka kata ya Malampaka wilaya ya Maswa Mkoa wa Simiyu ambaye amekosa makazi baada ya mvua kubwa ya upepo, iliyoambatana na mawe kunyesha na kusababisha nyumba za wananchi kubomoka pamoja na mapaa ya nyumba zao kuezuliwa.

Februari 17,mwaka huu, jumla ya wakazi 51 wa kijiji hicho walikosa mahala pa kujifadhi baada ya mvua kubwa kunyesha iliyoambatana na upepo na kuezua mapaa ya nyumba na shule.

Stephen anasema kuwa ilikuwa Februari 17, mwaka huu majira ya saa 9:00 mchana mvua kubwa ilinyesha kwa dakika 30 na kusababisha nyumba kuanguka huku zingine mapaa yakiezuliwa.

“Tangua asubuhi hali ya hewa haikuwa kama tulivyozoea, siku hiyo hakukuwa na juu na kadri muda ulivyokwenda kulikuwa giza na ilipofika saa 9 mchana mvua ilianza kunyesha bila kuacha kwa dakika 30 na kusababisha maji kujaa kila kona huku kukiwa na upepo mkali uliosababisha nyumba kuanguka.

“Kabla ya kuanza kunyesha kwa mvua, tulisikia taarifa kutoka Mamlaka ya Hali ya Hewa (TMA) nikiwa kwenye kilabu cha pombe jambo ambalo nililifurahia kwa ajili ya kuandaa mashamba kwani mimi ni mkulima wa pamba, mpunga na vitunguu.

“Lakini sikutarajia kama mvua ingekuwa kubwa kama ambavyo TMA ilitabiri awali kuwa baadhi ya mikoa ingepata mvua juu ya wastani na mingine chini ya wastani hivyo imetusababisha hasara kwani imekuwa juu wastani zaidi hata hivyo ipo haja ya kujifunza na kuchukua hatua mapema kwa taarifa zinazotolewa na TMA kwani wakazi wanaoishi mabondeni ndio wameathirika zaidi,” anasema.

Pamoja na kuwepo kwa maafa lakini pia kuna faida kwao kwa kuwa muda mrefu walikosa mvua hivyo itasaidia katika kilimo cha mpunga kwani kimekuwa tegemeo kwako.

MABADILIKO TABIA NCHI

Mabadiliko ya tabianchi ni miongoni mwa changamoto katika zama,kupungua kwa misitu,mabadiliko ya utaratibu wa mvua na kuongezeka kwa kiwango cha maji ya bahari kunaweza kuongeza shinikizo la kiuchumi,kisiasa na kijamii na kuathiri maendeleo ya jamii.

Kutokana na mafuriko yanayoweza kutokea yanaweza kuleta athari kubwa ikiwa ni pamoja na jamii iliyoishi
maeneo hayo kupoteza mali zao ikiwemo mifugo,vyakula pamoja na mazao hivyo ni vyema serikali, wananchi na vitengo vya majanga vikachukua tahadhari mapema.

Jaccob Daud mkazi wa Shinyanga ambaye hivi karibuni mvua ilinyesha na kusababisha hasara anasema kuwa, mazao yaliyokuwa mashambani ukiwemo mpunga, mahindi, alizeti vilisombwa na maji na baadhi kufukiwa na udongo hatua iliyowaathiri kiuchumi.

“Hatuna mazao, hatuna vyakula maana mahindi, mpunga na hata mbazi tulizozitegemea zilisombwa na maji na sasa hata ardhi ambayo tulikuwa tunaitegemea kwa makazi nayo imethirika kutokana na mafuriko hayo hivyo hatuwezi hata kuiendeleza,” anasema.

Anasema kuwa, alilazimika kukimbilia kijiji cha jirani kwa ndugu zake na kuomba hifadhi baada ya nyumba yake kukumbwa na mafuriko.

“Sina nilichookoa vitu vyote vilisombwa na maji, tulitoka nam nguo tu ambazo tulikuwa tumevaa.
Hakika sitaisahau siku hiyo maana ilikuwa ni usiku na sikuwa na pa kwenda,” amesema.

MIFUMO YA HALI YA HEWA

Mamlaka ya Hali ya Hewa nchini (TMA) ilitoa muhtasari wa mifumo ya hali ya hewa pamoja na mwenendo wa hali ya hewa kwa Februari, 2023 na kutoa mwelekeo wa hali ya hewa kwa mwezi Machi, 2023 ambapo katika kipindi cha Machi 2023, vipindi vya mvua vilitarajiwa kuendelea katika maeneo yanayopata msimu mmoja wa mvua kwa mwaka.

Katika uboreshani wa miundombinu na kuendana teknolojia na matakwa ya kimataifa TMA iliondoa vifaa vyote vinavyotumia zebaki kwa kununua vifaa 15 vya kidigitali vya kupima mgandamizo wa hewa na vifaa 25 vya kidigitali vya kupima joto hewa.

Kaimu Mkurugenzi wa TMA,Dkt.Ladislus Chang’a anasema kuwa mbali ya kufanyika kwa maboresho hayo ambayo yametokana na manunuzi ya vifaa vya kisasa vya hali ya hewa ikiwa ni pamoja na manunuzi ya vifaa vya kisasa vya hali ya hewa vitakavyofungwa katika njia ya kuruka na kutua ndege katika viwanja vya ndege vya Abedi Karume-Zanzibar,JNIA-Dar es Salaam,KIA-Kilimanjaro na Songwe.

KUONGEZEKA KWA VIWANGO VYA USAHIHI

Anasema kuwa katika kipindi cha miaka miwili ya uongozi wa Dkt. Samia Suluhu Hassan, viwango vya usahihi wa utabiri wa hali ya hewa kwa ujumla vimeongezeka na kufikia asilimia 88.5, ambapo katika msimu wa mvua za Vuli 2022, viwango vya usahihi vilikuwa asilimia 94.1.

“Viwango hivi ni juu ya kiwango cha usahihi wa utabiri kinachokubalika na Shirika la Hali ya Hewa Duniani (WMO) cha asilimia 70. Ongezeko hili la usahihi wa utabiri unazifanya huduma za hali ya hewa zinazotolewa nchini kuwa za uhakika na kuleta mchango mkubwa katika maendeleo ya sekta zote za kiuchumi na kijamii nchini zinazotegemea hali ya hewa.

“Kuongezeka kwa usahihi wa utabiri kumetokana na jitihada za serikali kuwekeza katika kusomesha wataalam wa hali ya hewa, ununuzi wa vifaa vya kisasa vya kuandaa utabiri pamoja na kuongezeka kwa mtandao wa vituo vya kupima hali ya hewa,’ anasema.

Anasema kuwa mamlaka imeendelea kutoa utabiri wa msimu na tahadhari za hali mbaya ya hewa kwa usahihi na ubora hivyo kuchangia kupunguza athari kwa watu na mali zao.

“Mfano Oktoba 2021 TMA ilitoa utabiri wa msimu wa mvua za Vuli kuwa chini ya wastani. Utabiri huo uliziwezesha Mamlaka mbalimbali kufanya maamuzi stahiki na kusaidia kuepusha madhara makubwa ambayo yangeweza kutokea,” anasema.

TAARIFA ZA HALI YA HEWA NA UTUNZAJI MAZINGIRA

Katika kufikia mafanikio TMA imeendelea kushirikiana na Ofisi ya Makamu wa Rais (Mazingira) katika kutekeleza majukumu ya sekta ya hali ya hewa kwa shughuli za utunzaji wa mazingira ikiwemo kufuatlia mabadiliko ya hali ya hewa yanayopelekea mabadiliko ya tabia nchi.

Vituo vya kupima uchafuzi wa hewa (air pollution monitoring 20 vilinunuliwa na kufungwa katika maeneo mbalimbali hapa nchini kwa lengo la kuona kwa kiasi gani shughuli za kibinadamu zinavyoharibu mazingira.

UBUNIFFU WA WATUMISHI

Monica Mutoni ni ofisa uhusiano wa TMA,anasema kuwa ubunifu katika TEHAMA umefanikisha kuundwa kwa mifumo mbalimbali iliyorahisisha shughuli za uendeshaji na utoaji wa huduma.

Baadhi ya mifumo hii ni “Meteorological Aviation Information system (MAIS)” ambao imeendelea kuboreshwa na unatumika kusambaza taarifa za hali ya hewa kwa watumiaji wa usafiri wa anga; “Marine Meteorological Information System (MMIS) ambao unatumika katika kusambaza taarifa za hali ya hewa kwa watumiaji wa Bahari ya Hindi na Maziwa Makuu pamoja na “Digital Meteorological Observatory (DMO)”, mfumo ambao unatumika katika kurekodi taarifa za uangazi, kuzituma Kituo Kikuu cha Utabiri wa hali ya hewa.

“Mifumo hii ya TEHAMA pia imeiwezesha mamlaka kutoa huduma mahsusi kwa sekta mbalimbali zikiwemo za madini, usafiri wa barabara, ujenzi na utalii.

“Mifumo mingine iliyobuniwa na wataalam wa mamlaka ni ile ya mawasiliano ya data kutoka vituoni hadi Kituo Kikuu cha Utabiri na usajili wa vituo vya hali ya hewa na “Regional Specialized Meterorological Center- Dar es Salaam-RSMC Portal” kwa ajili ya Kituo cha Kanda cha kutoa mwongozo wa utabiri kwa Nchi za Ukanda wa Ziwa Victoria,” anasema.

Monica anasema kuwa kipindi cha Serikali ya Awamu ya Sita imefanikiwa kuboresha mazingira ya kazi kwa kukarabati vituo saba vya hali ya hewa vilivyopo katika mikoa ya Singida, Songwe, Mpanda, Shinyanga, Songea, Mahenge na Tabora pamoja na uboreshaji wa miundombinu ya Chuo cha Taifa cha Hali ya Hewa kilichopo Kigoma ulifanyika.

Pia kukidhi Viwango vya Ubora vya Kimataifa katika utoaji wa huduma za hali ya hewa kwa sekta ya usafiri wa anga na hivyo anga la Tanzania kuendelea kuaminika kuwa salama.

“Katika kipindi cha miaka miwili, Mamlaka ilifanyiwa ukaguzi wa kimataifa na Kampuni ya Certech ya Canada juu ya utekelezaji wa mfumo wa usimamizi wa ubora wa huduma “Quality Management Systems(QMS)” kwa mwaka 2021 na 2022 ambapo ukaguzi wa mwaka 2022 ulifanyika kuanzia tarehe 14 hadi 21 Januari 2023.

“Katika kaguzi hizo ubora wa huduma zinazotolewa na Mamlaka katika sekta ya usafiri na usalama wa anga zilionekana kukidhi mahitaji ya wadau, jambo ambalo liliwezesha mamlaka kuendelea kushikilia cheti cha ubora wa huduma tajwa cha ISO 9001:2015,” anasema.

TMA ilitekeleza vizuri dhamana ilizopewa kikanda na kimataifa na kufanikiwa kuitangaza vizuri TMA na Tanzania kimataifa. Wataalamu kumi na moja (11) wa TMA walioteuliwa kuhudumu katika vikosi kazi mbalimbali vya Kamisheni za WMO walishiriki vyema na kutoa mchango wa kitaalamu katika shughuli za vikosi kazi hivyo.

Kutokana na ushiriki mzuri, TMA iliendelea kuaminiwa ambapo Dkt. Hamza Kabelwa ambaye ni Mkurugenzi wa Huduma za Utabiri aliteuliwa kuwa Makamu Mwenyekiti wa kamati ya WMO ya Uchakataji wa Data na Utabiri wa Hali ya Hewa “Standing Committee on Data Processing for Applied Earth System Modelling and Prediction (SC-ESMP)” huku Dkt. Pascal Waniha, ambaye ni Mkurugenzi wa Miundombinu na Huduma za Ufundi katika Mamlaka aliteuliwa kuwa Mwenyekiti Mwenza wa kikosi kazi cha utekelezaji wa programu ya WMO “Task Team on Global Basic Observing Network (TT-GBON)”.

Tanzania kupitia Mamlaka ya Hali ya Hewa Tanzania (TMA) ilikuwa mwenyeji wa kongamano la 15 la watumiaji kutoka Bara la Afrika wa data na huduma zitolewazo na Shirika la Satelati za hali ya hewa la Umoja wa Ulaya “The 15th EUMETSAT User Forum in Africa (15th EUFA)” ambapo lilifanyika kwa mafanikio na kuitangaza TMA na Tanzania kimataifa katika nyanja mbalimbali kama vile vivutio vya utalii na Chuo cha Taifa cha Hali ya Hewa cha Kigoma.

Dkt. Mafuru Kantamla Kaimu Meneja Kituo Kikuu Cha Utabiri TMA anasema katika msimu wa mvua za masika mwaka huu takribani mikoa 11,inatarajia kupata mvua za wastani hadi chini ya wastani huku mikoa minne ikitarajiwa kupata mvua za wastani hadi juu ya wastani.

Mikoa hiyo 11 inayotarajiwa kupata mvua wastani hadi chini ya wastani ni pamoja na Kagera, Geita, Mwanza, Shinyanga,Simiyu, Mara,Arusha Manyara,Kilimanjaro, Tanga pamoja Kisiwa cha Pemba huku maeneo machache ya Dar es Salaam, Pwani ikijumuisha Mafia, kaskazini mwa Morogoro pamoja na visiwa vya Unguja vikitarajiwa kuwa na mvua za wastani hadi juu ya wastani.

Anasema kutokana na mifumo ya hali ya hewa inayotarajiwa katika kipindi cha msimu, mvua za wastani hadi juu ya wastani zitanyesha katika mikoa ya Dar es Salaam, Pwani (katika visiwa vya Mafia), Kaskazini mwa mkoa wa Morogoro na Kisiwa cha unguja.

Anasema ongezeko la mvua katika maeneo hayo linatarajiwa kuanza mwezi Mei, 2023 hususani katika maeneo ya Pwani ya Kaskazini.

“Mvua za Masika zinatarajiwa kuanza kunyesha Machi katika maeneo Mengi na zinatarajiwa kumalizika katikati ya wiki ya nne ya mwezi Mei 2023 huku muendelezo wa mvua za nje ya msimu ukitarajiwa mwezi J Juni 2023 katika maeneo machache ya Ukanda wa Pwani ya Kaskazini” anasema.

“Katika maeneo ya ukanda wa Ziwaa Victoria pamoja na kaskazini mwa mkoa wa Kigoma mvua zinatarajia kuanza wiki ya kwanza na ya pili ya mwezi machi 2023 na kuisha katika wiki ya nne ya mwezi Mei.

huku katika mikoa ya Dar es Salaam, Pwani katika visiwa vya Mafia, Kaskazini mwa mkoa wa Morogoro na kisiwa cha unguja mvua zinatarajia kuanza wiki ya pili na ya tatu ya mwezi Machi na kuisha Juni,2023.’’ Ameongeza.

Amesema katika mikoa ya Arusha, Manyara na Kilimanjaro mvua iznatarajiwa kuanza kunyesha wiki ya pili na ya tatu ya mwezi Machi 2023 na kumalizika wiki ya tatu na ya nne ya mwezi Mei 2023,’’

ATHARI

Akizungumzia athari zinazoweza kutokea Kaimu Mkurugenzi wa TMA, Dkt.Chang’a anasema, mvua chache zenye mtawanyiko usioridhisha kwa maeneo yanatarajiwa kunyesha mvua za wastani hadi chini ya wastani, kunaweza kusababisha upungufu wa unyevu kwenye udongo na upatikanaji wa maji kwa shughuli za kilimo.

“Shughuli za kilimo zinatarajiwa kuendelea kama kawaida isipokuwa kwa baadhi ya maeneo yanayotarajiwa kupata mvua chache zenye mtawanyiko hafifu yanaweza kukumbwa na upungufu wa unyevu wa udongo na upatikanaji wa maji kwa shughuli za kilimo” anasema.

Ameongeza kuwa, mvua za wastani hadi chini ya wastani zinazotarajiwa zinaweza kuathiri upatikanaji w maji safi na salama na hivyo inaweza kusababishi mgonjwa ya mlipuko.

USHAURI

Aidha mkurugenzi TMA amezishauri menejimenti za maafa kufuatilia kwa karibu taarifa za tahadhari na kushirikiana kuchukua hatua za kuzuia, kujiandaa na kukabiliana na maafa yanayoweza kujitokez.

Na Mwandishi Wetu JAMHURI MEDIA

Umoja wa Ulaya (EU) umeridhishwa na hatua iliyofikiwa ya utekelezaji wa mradi wa kilimo wa AGRI-CONNECT inaoufadhili.

Huu ni mradi ulioanzishwa mwaka 2020, unaolenga kusaidia kukuza kilimo katika mikoa sita ya Tanzania Bara na Zanzibar, ambapo EU imetoa Euro milioni 100 sawa na zaidi ya Sh bilioni 250 za Tanzania.

Mradi huo unahusisha uboreshaji wa kilimo cha mazao ya chai, kahawa, mboga na matunda na umehusisha wadau mbalimbali kama Serikali ya Tanzania, mashirika yasiyo ya kiserikali (NGOs), wakulima, wasindikaji, wajasiriamali wadogo na wauzaji wa pembejeo.

Pia unahusisha uboreshaji wa miundombinu ya barabara zinazosimamiwa na Wakala wa Barabara Vijijini (TARURA), ili zipitike kwa urahisi wakati wote wakulima, wafanyabiashara, wasindikaji na wajasiriamali wafikishe bidhaa zao katika masoko kwa wakati na kuzuia upotevu na uharibifu wa mazao.

Akizungumza hivi karibuni jijini Mbeya baada ya ukaguzi wa miradi kadhaa uliofanywa kwa pamoja na maofisa wa EU, viongozi wa serikali, wawakilishi wa mashirika yasiyo kiserikali na wadau mbalimbali, Ofisa Ushirikiano wa Kimataifa wa EU kwa nchi za Afrika Mashariki, Anna Costantini, amesema kuwa wameridhishwa na hatua iliyofikiwa ya utekelezaji wa mradi wa AGRI-CONNECT katika maeneo mbalimbali waliyotembelea.

“Kwa kweli tumefurahishwa sana na hatua iliyofikiwa katika utekelezaji wa miradi, pamoja na kwamba wakati tunaanza tulikuwa na changamoto kubwa hasa katika kuwaunganisha wadau wote muhimu,” amesema na kuongeza:

“Lengo la kuongeza mnyororo wa thamani ya mazao pia limeonyesha matokeo chanya katika maeneo yote tuliyotembelea na ni matumaini yetu kuwa mradi huu utakapofikia ukomo utakuwa umewanufaisha walengwa wote, hasa wanawake na vijana.”

Ofisa huyo wa EU amesema hali ya uzalishaji, lishe, upatikanaji wa masoko na elimu ya kilimo ni viashiria vya mafanikio ya mradi huo.

Anna anasema Tanzania ni moja wa washirika muhimu sana katika sekta ya uchumi na jamii na kuahidi kuwa umoja huo wa Ulaya utaendelea kushirikiana katika miradi mingine kama ya uboreshaji wa miji, mazingira na jinsia katika siku za usoni.

Kwa upande wake, Mkurugenzi wa Shirika lisilo la Kiserikali la HELVETS-Tanzania ambalo ni mdau muhimu wa mradi huo, Daniel Kalimbiya, amesema mradi umefanikiwa kuwajengea uwezo wakulima katika mbinu bora za kilimo, kilimo cha kiekolojia, elimu ya lishe na upatikanaji wa fedha na kukidhi viwango vya ubora wa mazao.

HELVETAS-Tanzania ni NGO inayotekeleza mradi wa Kilimo Bora kwa Wanawake na Vijana (KIBOWAVI) katika mikoa ya Mbeya, Songwe na Katavi wenye thamani ya Euro milioni 5, sawa na Sh bilioni 14.

“Na hii imesababisha kuongeza uzalishaji na tija kwa kulima kibiashara, kuongeza kipato, kuboresha afya zao na uunganishwaji wa masoko ya mazao yaliyozalishwa na yaliyoongezwa thamani,” anasema.

Mkurugenzi huyo anasema aidha mradi umewafikia zaidi ya kaya 21,300 (sawa na wanufaika zaidi ya 100,000) kupitia vikundi 650 vya wakulima wa mazao ya bustani katika mikoa tajwa na wengine nje ya mikoa husika.

Anasema pia mradi umefanikiwa kuongeza kipato kwa zaidi ya asilimia 40 kwa wakulima kwa ujumla, pia kupunguza kiwango cha upotevu wa mazao ya bustani baada ya kuvunwa kwa kuwajengea uwezo wazalishaji, kuhamasisha utumiaji wa teknolojia za uhifadhi, ukaushaji na utumiaji wa miundombinu ya viwanda vya kisasa vya kuchakata mazao ya bustani na utumiaji wa masoko ya kisasa na kupunguza upotevu wa mazao kwa asilimia 30.

“Mradi umejenga miundombinu ya masoko ya Rungwe, Busokelo, maghala ya kuhifadhi na kuuzia vitunguu na hiriki katika wilaya za Mbarali na Ileje, ujenzi wa viwanda vya usindikaji wa mazao ya bustani katika mikoa ya Mbeya na Katavi.

“Aidha, mradi umejenga vituo 11 vya mafunzo vya wakulima katika halmashauri 11 za mikoa ya Mbeya, Songwe na Katavi,” anasema mkurugenzi huyo.

Kalimbiya anaongeza kuwa mradi umefanikiwa kuwaunganisha wakulima na wadau wengine katika mnyororo wa thamani wa mboga, matunda na viungo na kuimarisha uhusiano wa kibiashara.

Wadau hao ni wauzaji wa pembejeo, wanunuzi, wauzaji wa zana za kilimo na umwagiliaji na wafanyabiashara wa mazao ndani na nje ya nchi.

“Pia elimu ya jinsi na jinsia imesaidia kujitambua kwa wanawake, vijana na wanaume kuweza kushiriki na kushirikishana kikamilifu katika shughuli za maendeleo, ikiwamo kupanga na kuamua katika kaya, kufanya kazi kwa pamoja bila kubagua kuwa hii ni kazi ya jinsia fulani na akina baba kuwaruhusu akina mama kushiriki shughuli za mradi kupitia vikundi, akina mama na vijana sasa wanajiamini na kujieleza mbele ya hadhara,” anasema.

Anahitimisha kuwa elimu hiyo ya jinsi na jinsia imesaidia kuimarisha uhusiano kati ya baba na mama, hivyo kuongeza amani na utulivu katika familia.

Na Mwandishi Wetu,JamhuriMedia

Katika kipindi cha miaka miwili ya Serikali ya awamu ya sita inayoongozwa na Dkt. Samia Suluhu Hassan, Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, ilitenga fedha kiasi cha shilingi bilioni 50 katika bajeti ya maendeleo kwa ajili ya ununuzi wa Rada za hali ya hewa, kununua vifaa vya hali ya hali ya hewa, ukarabati wa vituo vya hali ya hewa pamoja na ujenzi wa Kituo cha Hali ya Hewa cha Kanda ya Mashariki.

Mamlaka ya Hali ya Hewa (TMA),imeendelea na uboreshaji wa miundombinu ya vifaa vya hali ya hewa kuendana na teknolojia na matakwa ya kimataifa ikiwemo kuondoa vifaa vyote vinavyotumia zebaki kwa kununua vifaa 15 vya kidigitali vya kupima mgandamizo wa hewa na vifaa 25 vya kidigitali vya kupima joto hewa.

Katika kuboresha huduma za usalama katika usafiri wa anga , Mamlaka imenunua vifaa vya kisasa vya hali ya hewa vitakavyofungwa katika njia ya kuruka na kutua ndege katika viwanja vya ndege vya Abedi Karume-Zanzibar, JNIA-Dar es Salaam, KIA-Kilimanjaro na Songwe.

Mamlaka ilinunua seti tano (5) za vifaa vya utambuzi wa matukio ya radi (Lighting detectors) ambavyo vimefungwa katika maeneo ya Musoma, Mwanza, Bukoba, Tabora na Kibondo mkoani Kigoma na Mamlaka imeendelea na ununuzi wa vifaa mbalimbali vya hali ya hewa ikiwemo mitambo sita (2) ya kupima hali ya hewa inayojiendesha yenyewe inayohamishika (mobile Automatic Weather Stations).

Kuongezeka kwa usahihi wa utabiri kumetokana na jitihada za serikali kuwekeza katika kusomesha wataalam wa hali ya hewa, ununuzi wa vifaa vya kisasa vya kuandaa utabiri.

Katika kipindi cha miaka miwili ya uongozi wa Mhe. Dkt. Samia Suluhu Hassan, viwango vya usahihi wa utabiri wa hali ya hewa kwa ujumla vimeongezeka na kufikia asilimia 88.5, ambapo katika msimu wa mvua za Vuli 2022, viwango vya usahihi vilikuwa asilimia 94.1.

Viwango hivi ni juu ya kiwango cha usahihi wa utabiri kinachokubalika na Shirika la Hali ya Hewa Duniani (WMO) cha asilimia 70. Ongezeko hili la usahihi wa utabiri unazifanya huduma za hali ya hewa zinazotolewa nchini kuwa za uhakika na kuleta mchango mkubwa katika maendeleo ya sekta zote za kiuchumi na kijamii nchini zinazotegemea hali ya hewa.

Kuongezeka kwa usahihi wa utabiri kumetokana na jitihada za serikali kuwekeza katika kusomesha wataalam wa hali ya hewa, ununuzi wa vifaa vya kisasa vya kuandaa utabiri pamoja na kuongezeka kwa mtandao wa vituo vya kupima hali ya hewa.

Aidha, Mamlaka imeendelea kutoa utabiri wa msimu na tahadhari za hali mbaya ya hewa kwa usahihi na ubora hivyo kuchangia kupunguza athari kwa watu na mali zao.

Mfano mnamo Oktoba 2021 Mamlaka ilitoa utabiri wa msimu wa mvua za Vuli kuwa chini ya wastani.Utabiri huo uliziwezesha Mamlaka mbalimbali kufanya maamuzi stahiki na kusaidia kuepusha madhara makubwa ambayo yangeweza kutokea.

Mamlaka imeendelea kushirikiana na Ofisi ya Makamu wa Rais (Mazingira) katika kutekeleza majukumu ya sekta ya hali ya hewa kwa shughuli za utunzaji wa mazingira ikiwemo kufuatlia mabadiliko ya hali ya hewa yanayopelekea mabadiliko ya tabia nchi.

Vituo vya kupima uchafuzi wa hewa (air pollution monitoring 20 vilinunuliwa na kufungwa katika maeneo mbalimbali hapa nchini kwa lengo la kuona kwa kiasi gani shughuli za kibinadamu zinavyoharibu mazingira. Taarifa za hali ya hewa pia zimekuwa zikitumika katika kufanya upembuzi yakinifu wa athari za miradi katika mazingira (Environment Impact Assessment) na hivyo kusaidia katika utunzaji wa mazingira.

Mamlaka imetumia fursa ya kukua kwa TEHAMA kuongeza ufanisi katika utendaji kazi na utoaji wa huduma na pia kurahisisha usambazaji wa taarifa za hali ya hewa;

Mamlaka ilinunua vifaa na mitambo mbalimbali ya kupima hali ya hewa ambayo utendaji wake umerahisishwa kwa kutumia TEHAMA na hivyo kuweza kupima na kutuma taarifa za hali ya hewa katika Kituo Kikuu na Utabiri (CFO) vyenyewe;

Ubunifu wa watumishi wa TMA katika TEHAMA umefanikisha kuundwa kwa mifumo mbalimbali iliyorahisisha shughuli za uendeshaji na utoaji wa huduma. Baadhi ya mifumo hii ni “Meteorological Aviation Information system (MAIS)” ambao imeendelea kuboreshwa na unatumika kusambaza taarifa za hali ya hewa kwa watumiaji wa usafiri wa anga.

Pia “Marine Meteorological Information System (MMIS) ambao unatumika katika kusambaza taarifa za hali ya hewa kwa watumiaji wa Bahari ya Hindi na Maziwa Makuu pamoja na “Digital Meteorological Observatory (DMO)”, mfumo ambao unatumika katika kurekodi taarifa za uangazi, kuzituma Kituo Kikuu cha Utabiri wa hali ya hewa.

Mifumo hii ya TEHAMA pia imeiwezesha mamlaka kutoa huduma mahsusi kwa sekta mbalimbali zikiwemo za madini, usafiri wa barabara, ujenzi na utalii.

Mifumo mingine iliyobuniwa na wataalam wa Mamlaka ni ile ya mawasiliano ya data kutoka vituoni hadi Kituo Kikuu cha Utabiri na usajili wa vituo vya hali ya hewa na “Regional Specialized Meterorological Center- Dar es Salaam-RSMC Portal” kwa ajili ya Kituo cha Kanda cha kutoa mwongozo wa utabiri kwa Nchi za Ukanda wa Ziwa Victoria;

Utekelezaji wa Sheria ya Mamlaka ya Hali ya Hewa Tanzania

Kanuni za Sheria ya Mamlaka ya Hali ya Hewa Tanzania Na.2 ya mwaka 2019 zimekamilika katika kipindi cha miaka miwili ya uongozi wa Rais, Dkt. Samia Suluhu Hassan na hivyo kuimarisha shughuli za udhibiti, uratibu na utoaji wa huduma za hali ya hewa nchini pamoja na kupatikana kwa vyanzo vipya vya mapato. Ukusanyaji wa mapato utaiwezesha Mamlaka kupunguza gharama kubwa za uendeshaji kutoka serikalini sambamba na kuendeleza uboreshaji wa huduma za hali ya hewa nchini.

Katika kipindi cha miaka miwili ya uongozi wa Dkt. Samia Suluhu Hassan, Mamlaka imefanikiwa kuboresha mazingira ya kazi kwa kukarabati vituo saba (7) vya hali ya hewa vilivyopo katika mikoa ya Singida, Songwe, Mpanda, Shinyanga, Songea, Mahenge na Tabora pamoja na nyumba tatu (3 ) za wafanyakazi. Uboreshaji wa miundombinu ya Chuo cha Taifa cha Hali ya Hewa kilichopo Kigoma ulifanyika.

Maboresho hayo yanaenda sambamba na kuendelea kuwajengea uwezo wataalamu wa Mamlaka kupitia mafunzo mbalimbali ya muda mrefu na muda mfupi ndani na nje ya nchi .

Utekelezaji wa Mfumo wa Udhibiti wa Ubora wa Huduma
Mamlaka imeendelea kukidhi Viwango vya Ubora vya Kimataifa katika utoaji wa huduma za hali ya hewa kwa sekta ya usafiri wa anga na hivyo anga la Tanzania kuendelea kuaminika kuwa salama.

Katika kipindi cha uongozi wa Dkt. Samia Suluhu Hassan, Mamlaka ilifanyiwa ukaguzi wa kimataifa na Kampuni ya Certech ya Canada juu ya utekelezaji wa mfumo wa usimamizi wa ubora wa huduma “Quality Management Systems(QMS)” kwa mwaka 2021 na 2022 ambapo ukaguzi wa mwaka 2022 ulifanyika kuanzia tarehe 14 hadi 21 Januari 2023.

Katika kaguzi hizo ubora wa huduma zinazotolewa na Mamlaka katika seekta ya usafiri na usalama wa anga zilionekana kukidhi mahitaji ya wadau, jambo ambalo liliwezesha Mamlaka kuendelea kushikilia cheti cha ubora wa huduma tajwa cha ISO 9001:2015.

Kielelezo 7: Cheti cha Ubora (ISO) kwa huduma za hali ya hewa kwa sekta ya usafiri wa anga ambacho Mamlaka ilipata baada ya ukaguzi wa mwaka 2022 uliofanyika kuanzia tarehe 14 hadi 21 Januari 2023.

Kuiwakilisha Nchi Kimataifa Katika Masuala ya Hali ya Hewa

TMA imefanikiwa kutekeleza vyema jukumu lake la kuiwakilisha nchi katika masuala ya hali ya hewa kikanda na kimataifa. Wataalamu mbalimbali wa Mamlaka wameendelea kutekeleza majukumu yao katika Vikosi kazi mbalimbali vya Shirika la Hali ya Hewa Duniani (WMO).

TMA ilitekeleza vizuri dhamana ilizopewa kikanda na kimataifa na kufanikiwa kuitangaza vizuri TMA na Tanzania kimataifa. Wataalamu kumi na moja (11) wa TMA walioteuliwa kuhudumu katika vikosi kazi mbalimbali vya Kamisheni za WMO walishiriki vyema na kutoa mchango wa kitaalamu katika shughuli za vikosi kazi hivyo. Kutokana na ushiriki mzuri, TMA iliendelea kuaminiwa ambapo baadhi ya wataalamu walipewa majukumu ya uongozi.

Dkt. Kabelwa ambaye ni Mkurugenzi wa Huduma za Utabiri aliteuliwa kuwa Makamu Mwenyekiti wa kamati ya WMO ya Uchakataji wa Data na Utabiri wa Hali ya Hewa “Standing Committee on Data Processing for Applied Earth System Modelling and Prediction (SC-ESMP)”. Aidha, Dkt. Pascal Waniha, ambaye ni Mkurugenzi wa Miundombinu na Huduma za Ufundi katika Mamlaka aliteuliwa kuwa Mwenyekiti Mwenza wa kikosi kazi cha utekelezaji wa programu ya WMO “Task Team on Global Basic Observing Network (TT-GBON)”.

ii. TMA ilishiriki vizuri katika kutoa mchango wa kitaalamu unaohusu sayansi ya hali ya hewa na changamoto ya mabadiliko ya hali ya hewa na tabia nchi ambao ulichangia katika maamuzi yaliyotolewa kwa manufaa ya nchi yetu. Kaimu Mkurugenzi Mkuu wa TMA, Dkt. Ladislaus Chang’a alishiriki kwa mafanikio katika Mikutano ya Umoja wa Mataifa ya Mabadiliko ya Hali ya Hewa na tabianchi, ikiwa ni pamoja na Mkutano wa 27 “Twenty-seventh session of the United Nations Framework Framework Convention on Climate Change Conference of the Parties (UNFCCC-COP-27)” uliofanyika Sharm El-Sheikh, Misri kuanzia tarehe 06 hadi 18 Novemba 2022.

Katika Mkutano huo, Dkt. Ladislaus Chang’a aliongoza vikao vya Kamati ya Jopo la Kimataifa la Mabadiliko ya Hali ya Hewa na Tabia nchi ya Ushauri katika masuala ya teknolojia “Subsidiary Body for Scientific and Technological Advice (SABSTA-57)” ambavyo vilikuwa ni sehemu ya majadiliano katika Mkutano wa COP-27. Ushiriki mzuri wa TMA uliwezesha Tanzania kuteuliwa kuwa miongoni mwa nchi zitakazonufaika na mpango wa WMO wa kuboresha uangazi wa hali ya hewa wa “Systematic Observation Funding Security (SOFF)”.

Tanzania kupitia Mamlaka ya Hali ya Hewa Tanzania (TMA) ilikuwa mwenyeji wa kongamano la 15 la watumiaji kutoka Bara la Afrika wa data na huduma zitolewazo na Shirika la Satelati za hali ya hewa la Umoja wa Ulaya “The 15th EUMETSAT User Forum in Africa (15th EUFA)”.

Kongamano hilo lilifanyika jijini Dar es Salaam, Tanzania kuanzia tarehe 13 hadi 16 Septemba, 2022 katika Ukumbi wa Kimataifa wa Mikutano wa Mwalimu Julius Nyerere “Julius Nyerere International Convention Centre (JNICC)”.

Kongamano hilo lilifanyika kwa mafanikio na kuitangaza TMA na Tanzania kimataifa katika nyanja mbalimbali kama vile vivutio vya utalii na Chuo cha Taifa cha Hali ya Hewa cha Kigoma. Pia ukarimu uliooneshwa kwa wageni kupitia huduma mbalimbali walizopewa na maeneo mbalimbali waliyotembelea yaliiletea sifa nzuri nchi yetu na kuchangia katika uchumi wa nchi kupitia huduma walizotumia washiriki wa mkutano.

Hatua hiyo itachangia kuimarisha ushirikiano na uhusiano wa kidiplomasia kati ya Tanzania na nchi za bara la Afrika na Bara la Ulaya.

Mashirikiano ya Tanzania na nchi mojamoja katika huduma za hali ya hewa kupitia Tume za Kudumu za Pamoja “Joint Permanent Commission (JPC) yaliimarika zaidi. Katika kipindi cha uongozi wa Mhe. Dkt. Samia Suluhu Hassan, Mamlaka ilishiriki katika mikutano na mawasiliano mbalimbali yaliyohusisha JPC na nchi saba (7) ambazo ni Uganda, Msumbiji, Malawi, Afrika ya Kusini, Oman, Irani, na Rwanda.

Tafiti za kisayansi na ushirikiano na taasisi nyingine.

Mamlaka imeendelea kushirikiana na taasisi nyingine katika kufanya tafiti mbalimbali katika masuala ya hali ya hewa na mabadiliko ya hali ya hewa na tabianchi, ambapo katika kipindi cha miaaka miwili ya uongozi wa Mhe. Dkt. Samia Suluhu Hassan, jumla ya machapisho ya utafiti manne (4) yaliandaliwa na kuchapishwa katika majarida ya kimataifa ya sayansi. Wataalamu watano (5) kutoka Zanzibar walishiriki katika tafiti hizo. Tafiti hizi zimechangia katika kuboresha huduma zinanzotolewa na Mamlaka.

Mafanikio haya kwa kiasi kikubwa yamepatikana kutokana na jitihada za Serikali ya Awamu ya Sita ya kuipatia Mamlaka vitendea kazi muhimu ikiwemo Rada na vifaa vya hali ya hewa kupitia bajeti ya maendeleo, kupatiwa fedha za kufanikisha ushirikiano wa kikanda na kimataifa na pia kupatiwa wafanyakazi wapya.

Mafanikio haya yameifanya TMA kuweza kutimiza majukumu yake ya utoaji wa huduma, uratibu na udhibiti wa shughuli za hali ya hewa nchini kama ilivyoelekezwa katika Sheria ya Mamlaka ya Hali ya Hewa Tanzania Na. 2 ya mwaka 2019 na pia kutimiza jukumu muhimu la kuiwakilisha Nchi kimataifa kwenye masuala ya hali ya hewa.

Aidha, Mamlaka inatoa wito kwa wananchi wote kuendelea kufuatilia na kutumia taarifa za hali ya hewa zinazotolewa na TMA kwa ajili ya shughuli za kijamii na kiuchumi kwa maendeleo ya Taifa letu. Taarifa hizi za hali ya hewa zinazotolewa na TMA ni rasmi, zimeboreshwa na zinakidhi viwango vya kimataifa.